پرتوبلاگ در یك هفته گذشته بررسی كرد؛
چرا هوش مصنوعی برای نظام آموزش عالی ایران اهمیت دارد؟
به گزارش پرتوبلاگ، Artificial intelligence (AI) یا همان «هوش مصنوعی»، امروزه آموزش را برای تمام افراد باوجود وجود تمام محدودیت ها در دسترس قرار می دهد. هدف هوش مصنوعی اینست که مسیر آموزشی را با عنایت به نیازهای فردی هر دانش آموز یا دانشجو باوجود هرگونه مانعی، شخصی سازی کند تا افراد بتوانند با عنایت به توانمندی های خود از مؤلفه آموزش برخوردار شوند. البته دراین میان باآنکه استفاده از هوش مصنوعی در آموزش با مزایای فراوانی همراه می باشد اما نیاز انسان ها به اساتید و معلمان را برطرف نمی نماید.
به گزارش پرتوبلاگ به نقل از ایسنا، حضور ابزارهای هوش مصنوعی در زندگی انسان ها تا دو دهه گذشته به دنیای پُر زرق و برق فیلمهای علمی_تخیلی محدود می شد. شاید کمتر کسی تصور می کرد آن چه که روی پرده نقره ای نقش می بندد رنگ و بوی حقیقت به خود بگیرد. استفاده از تکنولوژی های نوین و ابزارهایی منطبق بر فناوری نوین روز به روز بیشتر می شود تا زندگی جوامع بشری نسبت به گذشته تسهیل شود. طی سالهای اخیر، هوش مصنوعی در کانون توجه قرار گرفته است؛ به نحوی که در سالهای اخیر سر و صدای زیادی به پا کرده است.
ظهور هوش مصنوعی مولد را شاید بتوان یک نقطه عطف در تاریخ هوش مصنوعی دانست. معرفی هوش مصنوعی مولد با استقبال بی نظیر انسان ها روبرو شده است و در گذر زمان به تکامل می رسد. واضح و روشن است که تکنولوژی های نوین مانند هوش مصنوعی می تواند به آسان تر شدن امور مختلف کمک نماید یا مولفه های زندگی انسان ها که از گذشته تا به امروز وجود دارند؛ متحول کند.
آموزش جزو مؤلفه های جدانشدنی زندگی بشر به حساب می آید؛ چون که پایه و اساس نسل های آینده بشر را بنا می کند. در روزهایی که حضور تکنولوژی و تکنولوژی های جدید نسبت به گذشته ملموس تر است، استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در زمینه آموزش مطرح می شود. قطعا، گسترش کاربردهای هوش مصنوعی در آموزش، تغییرات شگرفی را ایجاد نماید. پذیرش جهانی این فنّاوری در آموزش، نحوه آموزش و یادگیری را دگرگون خواهد نمود. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی، تغییرات مثبتی را در سیستم های آموزشی به وجود می آورد و فواید قابل توجهی مانند بهبود نحوه یادگیری، تسهیل ارزیابی و برنامه ریزی تحصیلی و تدوین محتوای آموزشی را ایجاد نماید.
هوش مصنوعی و بهبود دوره های آموزشی
تمام افرادی که شیوه های آموزش سنتی را تجربه کرده اند؛ بدون قطع به این نتیجه رسیده اند که استاد به سبب مسائل مختلف مانند تعداد بالای یادگیرندگان در یک کلاس درس یا مسائلی دیگر نتوانسته است که تمام افراد را تحت نظر بگیرد تا ارزیابی دقیقی از عمکلرد و رفتار آنها در کلاس داشته باشد. هوش مصنوعی می تواند این فرصت را در اختیار اساتید قرار دهد تا عملکرد دانشجویان را برمبنای بازخوردها ارزیابی کنند. هوش مصنوعی نه تنها می تواند به معلمان و دانش آموزان کمک نماید تا دوره ها را متناسب با نیازهایشان بسازند، بلکه می تواند بازخوردهایی برای هر دو در رابطه با موفقیت دوره به صورت کلی فراهم آورد. برخی مدارس، بخصوص آنها که به صورت آنلاین هستند، از سیستم هوش مصنوعی برای کنترل روند دانش آموزان و اخطار دادن به معلمان در مواقعی که مشکلی در عملکرد دانش آموز وجود دارد، استفاده می نمایند.
دراین میان و با عنایت به اهمیت دنیای قرن بیست و یکم در واقع دنیای استیلای تکنولوژی های نوین و دنیای شتابندگی تاریخی به لحاظ تغییرات و تکثرات شتاب آمیز علمی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی است. سیستم های آموزشی در یک جامعه و به تبع آن آموزش عالی قادر نخواهد بود همچون جزیره خویش را از دیگر نهادهای اجتماعی، ملی و فعل و انفعالات گسترده بین المللی در دهکده جهانی و دنیای تغییرات پر زرق و برق جدا بداند.
ابزارهای تکنولوژی های نوین برای ذخیره سازی، پردازش اطلاعات و عرضه محتوای آموزشی می توانند کاربرد داشته باشند و محتوای آموزشی را با عنایت به توانمندی های یادگیرنده عرضه کنند.
امروزه، مساله کیفیت آموزش و اثربخشی نظام های آموزشی از مهم ترین دغدغه های نظام های آموزشی باید در کانون توجه دست اندرکاران و تصمیم سازان امر توسعه در هر کشوری قرار گیرد. این انتظار وجود دارد که بکارگیری تکنولوژی های نوین مانند هوش مصنوعی در نظام آموزشی مورد توجه تصمیم گیران کشور قرار گیرد چون که این مورد نیازمند یک نقشه راه و برنامه مدون است.
تکنولوژی های نوین مانند هوش مصنوعی و ابزارهای آن این ادعا و بلکه توان را دارد که طی یک برنامه مدون و با تغییر در ساختار و روش های آموزش از هزینه ها کم کند و کیفیت را افزایش دهد و محصولات نظام های آموزشی را با با عنایت به مولفه آموزش شخصی سازی شده ارتقاء دهد.
سرویس دانشگاهی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفت وگوهایی با اساتید دانشگاه های ایران در رابطه با کاربرد هوش مصنوعی در آموزش طی هفته گذشته انجام داده است که چکیده ای از آنها را در ادامه می خوانید:
استفاده هوش مصنوعی در آموزش سبب یادگیری شخصی سازی می شود
دکتر نوشین کهن، مدیر مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی هوشمند در گفت و گویی با ایسنا در رابطه با کاربرد هوش مصنوعی در آموزش اظهار داشت: یادگیری شخصی سازی شده با بهره گیری از هوش مصنوعی نگاهی نوین در حوزه آموزش علوم پزشکی است که با بهره گیری از الگوریتم های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، میتوان محتوای آموزشی را بر مبنای نیازهای هر دانشجو از قبیل پیشینه تحصیلی دانشجو، سطح دانش و علایق وی سفارشی و بهینه کرد. علاوه بر این، با بهره گیری از الگوریتم های هوشمند، میتوان به صورت دقیق تری از عملکرد دانشجویان در طول فرایند آموزش آگاه شد و بازخورد سریع را به آنها عرضه نمود. همچنین، با تحلیل داده های آموزشی، میتوان نقاط ضعف و قوت هر دانشجو را شناسایی کرد و برنامه های آموزشی مناسبی برای آنها طراحی کرد. اساتید با بهره گیری از این سیستم ها قادر خواهند بود علایق دانشجویان را شناسایی کنند و نیازهای یادگیری دانشجو را به صورت فردی رصد کنند.
دکتر کهن با اعلان اینکه فناوری شبیه سازی در زمینه آموزش به شکل گسترده به کار گرفته می شود، توضیح داد: فناوری حقیقت مجازی (VR) یا حقیقت افزوده (AR) و هوش مصنوعی، دو فناوری متفاوت هستند اما می توانند با یکدیگر ترکیب شوند و در زمینه یادگیری و آموزش مثمر ثمر واقع شوند. با ترکیب فناوری حقیقت مجازی و حقیقت افزوده با هوش مصنوعی، میتوان برای کاربران تجربه هایی را ایجاد کرد که بهتر و موثرتر از تجربه های واقعی است. برای مثال، با بهره گیری از الگوریتم های هوشمند، میتوان تجربه های حقیقت افزوده و مجازی را به صورت خودکار و هوشمند بهبود بخشید و به کاربران بازخورد دقیق و مفیدی عرضه کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی هوشمند در رابطه با تأثیر هوش مصنوعی در علوم پزشکی اظهار داشت: این تکنولوژی می تواند در زمینه های گوناگونی به آموزش علوم پزشکی کمک نماید. بعنوان مثال، با بهره گیری از تکنولوژی هوش مصنوعی مانند چت «جی پی تی» که از یک شبکه عصبی هوش مصنوعی پیچیده و قدرتمند برای پردازش زبان طبیعی استفاده می نماید، میتوان پاسخ های منطقی و مناسبی برای سوالات مطرح شده توسط دانشجویان و اساتید علوم پزشکی دست یافت. دانشجو و مدرس علوم پزشکی می توانند با تعامل با یک سیستم هوشمند با قدرت پردازشی بالا، اطلاعات را به سرعت جستجو کنند.
هوش مصنوعی می تواند به ایجاد عدالت آموزشی کمک کند
همچنین دکتر منوچهر مرادی سبزوار، مدیر گروه هوش ماشین و رباتیک دانشگاه تهران در گفت و گویی با ایسنا اظهار نمود: گاهی اوقات نسبت به استفاده نادرست از هوش مصنوعی و نسبت به این که سیستم های هوشمند پاسخ پرسش ها را بدهد و دانشجویان تقلب کنند، احساس خطر می نماییم. این امکان وجود دارد که از چت جی پی تی برای تولید مقاله یا جواب استفاده نمایند و بدون کار اضافه عرضه کنند، که اصلا کار صحیحی نیست. اما اگر از این فنآوری برای تولید یک مقاله «نسخه صفر» استفاده گردد و سپس دانشجویان روی آن کار کنند و نتایج کار خویش را با بهره گیری از سیستم های هوشمند عرضه کنند، بسیار مطلوب است.
وی با اعلان اینکه اگر بتوانیم از یک سیستم مشابه به چت جی پی تی استفاده نمائیم، می توانیم آموزش را در سطح وسیعی ارتقاء کیفیت دهیم. به بیان دیگر با بهره گیری از چنین سیستم هوشمندی میتوان در سطح وسیع به کمک معلمین و اساتید آمده و با آموزش در سطح مناسب طیف وسیعی از دانش آموزان و دانشجویان را پوشش دهیم. به بیان دیگر، استفاده از هوش مصنوعی می تواند در ایجاد عدالت آموزشی به ما کمک نماید. با عنایت به محدودیت ها و بودجه نظام آموزشی، ایجاد عدالت آموزشی در شرایط کنونی و امکانات کنونی امکان پذیر نیست. لیکن، با بهره گیری از هوش مصنوعی می توان تا حدی به اهداف عدالت آموزشی برسیم.
مدیرگروه هوش ماشین و رباتیک دانشگاه تهران ضمن اشاره به تجربه آموزش مجازی در ایام کرونایی اظهار داشت: ما در آموزش مجازی از منابع در دسترس مانند سیستم های آموزش برخط (آنلاین) استفاده کردیم. عدم وجود چنین سیستم هایی، به خصوص سیستم های بومی، می توانست به امر آموزش در دوره کرونا صدمه جدی وارد کند. بنابراین باید جهت استفاده از هوش مصنوعی در آموزش آماده بود و ضمن فراهم آوردن ساختار مناسب، در این حوزه فرهنگ سازی کرد.
ابزارهای هوش مصنوعی می توانند شبیه یک دستیار آموزشی باشند
دکتر مهدیه سلیمانی، استاد گروه کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف نیز در گفت و گویی با ایسنا، اعلام نمود: ابزارهای هوش مصنوعی می توانند شبیه یک دستیار آموزشی، اساتید را در آماده کردن محتوای درسی، طرح سوال و تمرین و حتی تصحیح خودکار پرسش های تشریحی در خیلی از زمینه ها کمک کنند.
این استاد گروه کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف با اعلان اینکه مؤلفه ای به نام «آموزش خصوصی» در امر آموزش وجود دارد که با آموزش عمومی متفاوت می باشد، اشاره کرد: هنگامی که آموزش به صورت خصوصی باشد و فقط برای یک فرد عرضه شود، از ابزارهای هوش مصنوعی میتوان به صورت شخصی سازی شده استفاده نمود. بر این اساس، از ابزارهای هوش مصنوعی میتوان با عنایت به سطح افراد بهره برد و مطالبی منطبق با سطح توانمندی ها و تاریخچه عملکرد فرد یادگیرنده در اختیارش قرار داد. هوش مصنوعی در چنین شرایطی می تواند تمام پرسش ها و پاسخ های عرضه شده در هنگام آموزش را بررسی کند و با عنایت به اطلاعاتی از این دست، محتوای آموزشی مناسب با شرایط یادگیرنده را طراحی کند.
نقش پررنگ دولت در کم کردن فاصله ما و کشورهای پیشرفته در حوزه هوش مصنوعی
دکتر ناصر مزینی، رئیس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات(فاوا) دانشگاه علم و صنعت در گفت و گو با ایسنا اعتقاد دارد، میزان به کارگیری هوش مصنوعی در رشته ها متفاوت می باشد. به نقل از ایشان، کاربرد این تکنولوژی در رشته های تجربی، مهارتی مانند پزشکی بیشتر است. دانشجویان می توانند یک ارگان بدن را با ابزارهای حقیقت افزوده یا تصاویر ۳ بعدی ببینند. تصاویر می توانند در یک محیط مجازی اما شبیه به حقیقت برای دانشجویان عرضه شود به نحوی که حس واقعی بودن را القاء کند. کاربرد هوش مصنوعی در رشته های مهارتی موثرتر است اما در رشته های مفهومی تر میزان کاربرد آن شاید کمتر باشد. کاربرد هوش مصنوعی در رشته هایی که بیشتر نظری، ذهنی فلسفی هستند کمتر است. با تمام این تفاسیر، هوش مصنوعی می تواند در تمام رشته ها به کار گرفته شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت در رابطه با میزان فاصله ایران با کشورهای پیشرفته در زمینه هوش مصنوعی اظهار داشت: هوش مصنوعی مبتنی بر نرم افزار، پیاده سازی و استفاده از ابزارهای فضای دیجیتال است. قاطعانه باید اظهار داشت که فاصله ما با کشورهای پیشرفته در این حوزه زیاد نیست. متخصصانی در کشور حضور دارند که می توانند همان فعالیتهای پژوهشگران کشورهای پیشرفته را انجام دهند. لیکن موضوعی در ارتباط با ایجاد فاصله میان ما و کشورهای پیشرفته وجود دارد و آن نقش دولت می باشد.
وی افزود: دولت می تواند با فراهم کردن ابزار و پشتیبانی های مادی از ابزارهای فضای مجازی و هوش مصنوعی سبب برطرف شدن این خلاء شود. ما در زمینه فراهم بودن ابزار و حمایت های مادی با کشورهای پیشرفته بسیار فاصله داریم. همینطور باید به مؤلفه هایی مانند تحریم و شرایط اقتصادی هم اشاره نماییم. اگر این زمینه ها کمرنگ تر شود و دولت شرایط اقتصادی مناسب را فراهم کند؛ انگیزه مدیران بالادستی جهت استفاده از هوش مصنوعی بیشتر می شود و توسعه شکل می گیرد.
به کارگیری هوش مصنوعی در بیمارستان ها به دقت در تشخیص کمک می کند
همچنین دکتر محمدرضا مؤمن زاده، سرپرست گروه هوش مصنوعی دانشگاه علوم پزشکی هوشمند در گفت و گویی با خبرگزاری دانشجویان ایران اظهار داشت: اینطور مطرح می شود که با فرهنگ سازی میتوان زمینه به کارگیری هوش مصنوعی در آموزش را فراهم نمود. من بر این باور هستم، کشورهای پیشرفته نتوانستند در زمینه بکارگیری هوش مصنوعی فرهنگ سازی کنند و ما باید در این عرصه آغاز به شناخت مؤلفه ها و فرهنگ سازی نماییم. جعل عمیق بشدت درحال ترویج است و یک صدمه جدی بشمار می رود.
وی باور دارد، باید در رابطه با تقلب در هوش مصنوعی اقداماتی انجام دهیم. هوش مصنوعی در گذر زمان کامل می شود و با بهره گیری از دیتاهایی که از محیط اطراف دریافت می کند، آموزش می بیند و کامل تر می شود. قطعا، مبحث تقلب در نگارش مقاله و رساله در سایه هوش مصنوعی با چالش بیشتری مواجه می شود.
این استاد دانشگاه در رابطه با بکارگیری هوش مصنوعی در بیمارستان های آموزشی اظهار داشت: امروزه بحث هوشمندسازی سلامت بعنوان یکی از کلیدی ترین چاره ها در بحث عرضه خدمات مطرح می شود. در واقع، سیاستگذاری های وزارت بهداشت بر اینست که بکارگیری هوش مصنوعی در دانشگاه های علوم پزشکی و نظام سلامت صورت گیرد. یکی از مهم ترین مسائل در کاربرد هوش مصنوعی در پزشکی مبحث «تشخیص» است. در واقع به کارگیری هوش مصنوعی در بیمارستان ها به دقت در تشخیص کمک می نماید و هرچه میزان دقت بیشتر شود، به همان مقدار کیفیت درمان هم ارتقاء می یابد. علاوه براین بکارگیری هوش مصنوعی صرفاً به تشخیص محدود نمی شود و شامل مباحث درمان، مراقب های سلامت و یا حتی در زمینه تولیدات دارویی به کار می آید. امروزه شرکتهای بزرگ و مطرح داروسازی از این فنآوری برای طراحی دارو استفاده می نمایند.
طراحی مدلهای یادگیری برپایه توانمندی ها
همینطور دکتر علی کمندی، مدیر گروه الگوریتم های بین رشته ای دانشگاه تهران در گفت و گویی با ایسنا اعلام نمود: هوش مصنوعی این امکان را فراهم می آورد که مدلهای یادگیری برپایه توانمندی ها و پیش زمینه های فردی یادگیرنده عرضه شود. قطعا، مدلهای یادگیری افراد با یکدیگر متفاوت است؛ استادان با بهره گیری از هوش مصنوعی می توانند به تفاوت های بین افراد توجه نمایند و مدلهای شخصی سازی شده را به دانشجویان عرضه کنند.
وی با اعلان اینکه اساتید با عنایت به بازخوردهایی که از کلاس درس به دست می آورند به اقدمات گوناگونی دست می زنند، خاطرنشان کرد: یک استاد در یک کلاس درس ۶۰ نفره قادر به عرضه نسخه های گوناگونی از محتوای درسی که بر مبنای خصوصیت های فردی دانشجویان شخصی سازی شده ای نیست. علاوه بر این، محدود بودن استاد در کلاس درس فقط مختص تجویز نسخه مشترک نیست. استاد نمی تواند تک به تک دانشجویان را در کانون توجه خود قرار دهد اما با بهره گیری از هوش مصنوعی می تواند نسخه های متنوع تجویز کند و روند پیشرفت هر یک از دانشجویان را رصد نماید. مسیر آموزش همچون سفر است و برای هر فرد باید یک برنامه ریزی مجزا عرضه داد.
دکتر کمندی توضیح داد: توجه به میزان خلاقیت دانشجویان جزو مسائل مهم و حساس شمرده می شود. با روی کار آمدن هوش مصنوعی مولد و به صورت خاص «چت جی پی تی» از بین رفتن خلاقیت دانشجویان به یک دغدغه تبدیل گشته است. کشورهای پیشرفته به مبحث از بین رفتن خلاقیت دانشجویان در پرتو هوش مصنوعی اندیشیده اند و به این نتیجه رسیده اند که دانشجویان با بهره گیری از هوش مصنوعی به منابع گسترده ای دسترسی دارند و می توانند حل مسائل خویش را به هوش مصنوعی بسپارند. اما در صورتیکه دانشجویان از این ابزار نه برای پیدا کردن منابع و نگاههای مختلف حل مساله، بلکه برای حل کامل تکالیف خود استفاده کنند، دیگر هدف تکلیف محقق نمی شود.
سخن پایانی
به گزارش پرتوبلاگ به نقل از ایسنا، اینروزها با گسترش دنیای تکنولوژی و حضور ابزارهای مبتنی بر تکنولوژی های نوین، مولفه های زندگی انسانی در گذر زمان رنگ و بویی دیگر به خود می گیرد. قطعا، آموزش هم از تغییرات زمانه مصون نخواهد ماند و خواه یا ناخواه تغییر می کند.
اگرچه تکنولوژی های نوین همواره با مزایای و معایبی همراه هستند اما با فرهنگ سازی میتوان از معایب آن جلوگیری کرد و مزایای آنرا بسط داد. به کارگیری هوش مصنوعی در آموزش، خصوصیت ها و مزایای بسیار زیادی مانند بهبود کیفیت آموزش، آموزش شخصی سازی شده، عرضه بازخورد دقیق از عملکرد یادگیرندگان دارد. همینطور می تواند در چارچوب یک کمک استاد به اساتید کمک نماید یا محتوای درسی متفاوت را در اختیار اساتید قرار دهد.
عصر کنونی بدون شک عصر دیجیتال و تکنولوژی های جدید است و سیستم آموزش عالی ناگزیر است که با جهانی که در آن زندگی می کند همراه و همگام شود.
تجربه زندگی بشری مبین اینست که تغییرات همواره به صورت پله به پله اتفاق افتاده است و هیچ وقت ناگهانی و یک دفعه نبوده اند. خواه یا ناخواه هوش مصنوعی به مؤلفه جدانشدنی امر آموزش تبدیل می شود به نحوی که حذف این تکنولوژی باعث اختلال در روند آموزش می شود.
ایجاد تغییرات ساختاری در بعضی از زمینه ها نیازمند فرهنگ سازی یا برنامه ریزی در سطح کلان است تا در نقش رهبری تغییرات ظاهر شوند. بر این اساس، باید الگوهایی تعریف شود که با بهره گیری از بتوان فرهنگ استفاده از هوش مصنوعی و تکنولوژی های جدید را در دانشگاه ها جاری کرد.
به هر حال این انتظار وجود دارد که بکارگیری تکنولوژی های نوین مانند هوش مصنوعی در نظام آموزشی مورد توجه تصمیم گیران کشور خصوصاً در وزارت خانه های علوم و بهداشت قرار گیرد چون که این مورد نیازمند یک نقشه راه و برنامه مدون است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب