بازگشایی پرونده قدیمی ادغام یا انتزاع آموزش پزشکی در سالی که گذشت
پرتوبلاگ: موضوع جدایی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت و انتقال آن به زیر مجموعه وزارت علوم، موضوع جدیدی نیست. سال ها است که از کشمکش این دو وزارتخانه برای تصدی بر آموزش پزشکی می گذرد و هرکدام از مسئولان و سیاست گذاران این وزارتخانه ها، دلایلی برای ابقاء آموزش پزشکی در وزارت بهداشت یا انتقال آن به وزارت علوم دارند و اهتمام کرده اند با طرح دلایلی افکار عمومی و مسئولان امر را متقاعد به پذیرش منطق خود کنند. این پرونده قدیمی امسال نیز همچون چندین سال قبل از طرف یکی از طرفین باز شد و این دفعه وزارت بهداشت برای مطرح کردن مجدد بحث ادغام آموزش پزشکی و مزایای آن پیشگام بود.
به گزارش پرتوبلاگ به نقل از ایسنا، بررسی پرونده ادغام یا انتزاع آموزش پزشکی در سالهای گذشته نشان داده است این مورد به یک جدال کهنه و بی سرانجام میان وزارت خانه های بهداشت و علوم تبدیل گشته است و محدود به یک بازه زمانی خاص نمی شود و هرگاه موضوع انتقال رشته های آموزش پزشکی به آموزش عالی از طرف سیاست گذاران وزارت علوم مطرح شده، با واکنش های تند مسؤلان وزارت بهداشت، روبرو شده و یا بالعکس.
تاریخچه ادغام رشته های پزشکی در وزارت بهداشت
آموزش پزشکی در سال ۱۳۶۴ در حالی به وزارت بهداشت پیوست که بنابر اظهارنظر کارشناسان، یکی از دلیلهای آن کمبود نیروی انسانی و نیاز کشور به کادر درمانی در آن زمان بود، نیازی که با افزایش چند برابری ظرفیت پزشکی و توسعه دوره های نوین پزشکی و دانشگاههای علوم پزشکی برطرف شد و فراتر از آن، کشورمان علاوه بر رفع مشکلات درمانی مناطق محروم، به توانمندی اعزام پزشک به خارج نیز دست یافت. قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور استفاده مطلوب و هماهنگ از امکانات پزشکی کشور در راستای تامین و تعمیم بهداشت، درمان، بهزیستی، آموزش و پژوهش پزشکی و تحقق بندهای ۴ و ۱۲ و ۱۳ اصل سوم و آن قسمت از اهداف اصل ۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که در ارتباط با خدمات بهداشت و درمان و بهزیستی است در ۲۴ مهرماه ۱۳۶۴ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید..
سال ۶۵، آموزش رشته های علوم پزشکی از وزارت علوم و آموزش عالی منفک شد و با وزارت بهداری تواماً تحت عنوان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به کار خود ادامه داد و دانشگاه های جامع کشور نیز نیز به تبع آن به تدریج به دو مؤسسه مستقل انشقاق یافتند تا هر یک با مدیریت جداگانه اداره شود.
اولین و آخرین اظهارنظرها درباره ی ادغام و انتزاع آموزش پزشکی
برای نخستین بار از سال ۱۳۸۱ که بحث جدایی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت به شکل جدی از طرف دولت عنوان شد. این لایحه مخالفت ها و موافقت های بسیاری را در پی داشت و مخالفان و موافقان در اینباره اظهار نظر کردند و حتی لایحه ای در این حوزه تدوین و به مجلس ارسال شد، اما در نهایت این لایحه به تصویب نرسید تا همچنان آموزش جزئی از وزارت بهداشت باقی بماند.
با آغاز به کار دولت سیزدهم، باردیگر زمزمه های جدایی این دو عرصه آموزشی مطرح و برای نخستین بار دکتر محمدعلی زلفی گل وزیر علوم با انتقاد از شیوه فعلی آموزش پزشکی تصریح کرد هر چه سریع تر باید آموزش پزشکی به وزارت علوم بازگردد. موضوع ابقاء محدود به شروع کار دولت سیزدهم نمی گردد، بلکه طی ۳ ماه گذشته، موضوع ادغام آموزش پزشکی در نظام سلامت و تاثیر این مورد به یک مولفه مهم برای مسئوئلان وزارت بهداشت تبدیل شد. شرایط به نحوی پیش رفت که ادغام آموزش پزشکی به یکی از مسائل مهم هفتمین مرجعیت علمی تبدیل شد.
دکتر محمدعلی زلفی گل، وزیر علوم بر این باور است ادغام آموزش دو وزارت بهداشت و علوم سبب پیشگیری از ضرر می شود. وی اعتقاد دارد، بحث سلامت، تنها به جسم انسان برنمی گردد بلکه سلامت روحی هم مدنظر است. همینطور سلامت جسمی فقط در حوزه پزشکی نیست بلکه تغذیه هم در این مقوله جای دارد ازاین رو با فاکتور تغذیه، دانش کشاورزی، دامپزشکی هم در سلامت انسان نقش دارد.
به نقل از ایشان، شخصیت علمی باید متوازن باشد. شخصیت را مثل جورچینی در نظر بگیرید که اگر تکه های آنرا از جدا کنید، شالوده ی آن از حالت متوازن می افتد. تحقیقات بین رشته ای، چند رشته ای همگی کنار گذاشته شده است؛ حال چه زمانی این گسستگی اصلاح خواهد شد! مگر میتوان رشته داروسازی را از شیمی و داروسازی را از بیوشیمی جدا کرد! مگر میتوان رشته انگل شناسی پزشکی را از دامپزشکی و کشاورزی جدا کرد.
مخالفان روال فعلی و موافقان بازگشت آموزش پزشکی به بدنه آموزش عالی به ارتقاء رتبه بندی دانشگاه های ایران در نظام رتبه بندی جهانی توجه می کنند. چنانکه وزیر علوم در جلسه ۱۵۵ شورای ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور که ۲۲ در آبان ماه ۱۴۰۰ برگزار شد، اظهار داشت: اگر دانشگاه های وزارت بهداشت و وزارت علوم در کنار هم قرار بگیرند، رتبه بندی دانشگاه های ایران در ابعاد بین المللی فرق خواهد نمود. درباب بخش ظرفیت های پزشکی؛ یک استاندارد جهانی نسبت پزشک عمومی با جمعیت وجود دارد. اگر طبق آمار جهانی، ایران از استانداردها جهانی در سرانه پزشکی عقب است باید در عمل به این میزان برسد.
یک روز بعد از اظهار نظر وزارت علوم درباره ی بازگشت آموزش پزشکی به پیکره وزارت علوم و تاثیر آن بر رتبه بندی دانشگاه ها، وزارت بهداشت نسبت به این اظهارات واکنش نشان داد. دکتر غلامرضا حسن زاده، دبیر شورایعالی برنامه ریزی علوم پزشکی اعتقاد دارد، دانشگاه های وزارت علوم از توسعه آموزش علوم پزشکی الگو برداری کنند. به نقل از ایشان، اگر وزیر علوم عنوان می کند که باید داروسازی را در کنار شیمی قرار دهیم، باید دید آیا توانسته اند بین بیولوژی، شیمی و فیزیک که در یک دانشکده بوده ارتباط برقرار کنند؟ اگر الگویی وجود دارد به ما هم بگویند تا از آن الگوها استفاده نماییم.
دبیر شورایعالی برنامه ریزی علوم پزشکی همچون مسؤلان فعلی و پیشین این وزارت خانه باور دارد که ادغام آموزش پزشکی از نقات قوت وزارت بهداشت بشمار می رود. به قول دکتر حسن زاده، سال ۱۳۶۴ با هدف کارآمدتر کردن سیستم بهداشتی و درمانی کشور و اثربخشی بیشتر در آموزش پزشکی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد و نقطه قوت وزارت بهداشت، چیدمان عرصه های آموزشی، نظام ارزشیابی و اعتباربخشی و پویایی آموزش پزشکی بوده است.
وی درباره ی بازگشت آموزش پزشکی به بدنه آموزش عالی و تاثیر آن بر رتبه بندی دانشگاه ها نیز توضیحاتی عرضه کرده بود. دبیر شورایعالی برنامه ریزی علوم پزشکی اظهار داشت: امکان دارد برای رتبه بندی دانشگاه ها دلیلهای مختلفی وجود داشته باشد اما رتبه بندی به تنهایی نباید ملاک سیستم آموزشی و پژوهشی کشور باشد بلکه باید کارآمدی، سرآمدی و مرجعیت علمی را مورد توجه قرار دهیم. یکی از اقدامات وزارت بهداشت در سالهای اخیر، هم گرایی علوم و فناوری است اما آیا وزارت علوم توانسته بین رشته های مختلف خودش، همگرایی را ایجاد نماید. اگر وزیر علوم عنوان می کند که باید داروسازی را در کنار شیمی قرار دهیم، باید دید آیا توانسته اند بین بیولوژی، شیمی و فیزیک که در یک دانشکده بوده و قبلا تحت عنوان دانشکده علوم فعالیت می کردند، ارتباط برقرار کنند؟ آیا دانشکده دامپزشکی با شیمی، فیزیک و بیولوژی ارتباط نزدیکی پیدا کرده اند؟ اگر الگویی وجود دارد به ما هم بگویند تا از آن الگوها استفاده نماییم.
کشمکشی ناتمام میان دو وزارتخانه
اظهار نظر دکتر زلفی گل محدود به جلسه ۱۵۵ شورای ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور نشد و یک روز بعد از برگزاری این جلسه، وزارت علوم به نقل از دکتر زلفی گل اعلام نمود: یکی از مسائل و اشتباهات رخ داده در بخش سیاستگذاری علمی کشور بحث واگرایی بوده است. نباید رشته های مختلف علوم بین وزارت خانه های مختلف از هم جدا و جزیره ای باشند، چونکه نمی توان رشته های پزشکی را از رشته های علوم مهندسی و علوم انسانی و کشاورزی و دامپزشکی جدا کرد و در این صورت تحقیقات بین رشته ای معنادار نخواهد بود. بهره وری سیستم هنگامی افزایش خواهد یافت که رشته های پزشکی در کنار رشته های کشاورزی، دامپزشکی، فنی، مهندسی و علوم انسانی باشند. در دنیای امروز، تحقیقات بین رشته ای و چند رشته ای تعیین کننده است و ما این سیاست ها را در کشور فراموش کرده ایم.
به قول وزیر علوم، جداسازی بخش های مختلف علم از یکدیگر کار صحیحی نیست و حتما در بخش کلان نیازمند توجه است. داشتن متولی واحد در امر آموزش کشور، لزوماً به معنای ادغام وزارت خانه های مربوطه نیست. خوشبختانه شورایعالی انقلاب فرهنگی تا حدود زیادی این مشکل را مدیریت کرده است، اما در کف جامعه و به صورت عملیاتی به این شکل نیست و بنابراین بایستی یک فکر جدیدی در این رابطه داشته باشیم.آنچه مورد نظر ماست اینست که نظام آموزش عالی، شامل آموزش علوم انسانی، فنی، مهندسی، کشاورزی، هنر و علوم پزشکی مثل خیلی از نقاط دیگر دنیا دارای یک متولی واحد باشد. این نگاه کلان موجب یکپارچگی، وحدت و انسجام در آموزش عالی کشور و پیشگیری از برخی گسیختگی ها و ناهماهنگی های خواهد شد.
آیا ادغام آموزش پزشکی سبب ارتقاء کیفیت آموزشی شد؟
موافقان انتقال آموزش پزشکی به آموزش عالی بر این باور هستند، ادغام نه تنها هزینه ای ندارد؛ بلکه در بلند مدت از صرف هزینه های اضافی جلوگیری می کند. این گروه مدعی هستند سوءمدیریت در وزارت بهداشت، ارائه خدمات بهداشتی را با مشکل مواجه کرده است و همه مردم ناراضی اند. از طرفی، وزارت علوم تجربه اداره دانشگاه ها را دارد و از مدیریت مطلوب در حوزه آموزش پزشکی استفاده خواهد کرد؛ در نظر گرفتن این موارد سبب می شود وضع آموزش و پژوهش در حوزه پزشکی بهبود پیدا کند.
بااینکه موافقان انتقال آموزش پزشکی به آموزش عالی بر مدیریت مطلوب تر پافشاری می کنند اما موافقان ابقاء آموزش رشته های پزشکی در وزارت بهداشت باور دارند، بطور کلی معمولاً در آموزش های دانشگاهی و عالی افرادی تربیت می شوند که پس از فارغ التحصیلی آمادگی لازم را برای پرداختن به رشته تحصیلی خود ندارند، بعنوان مثال برخی فارغ التحصیلان رشته های مهندسی یا فنی پس از تحصیل، برای ارائه ی خدمت در کارخانه یا موسسه صنعتی آماده نیستند و بعد از فارغ التحصیلی باید دوره کارآموزی بگذرانند. آموزش پزشکی حرفه ای و عملی است، یعنی دانشجویی که وارد دانشگاه می شود در عین گذراندن تحصیلات دانشگاهی به صورت عملی آموزش می بیند و با حضور در کنار استادان در بخش های بیمارستانی نحوه معاینه بیماران، تشخیص و درمان بیماری را قدم به قدم فرا می گیرد، ازاین رو وقتی پزشک فارغ التحصیل می شود، بلافاصله بطور مستقل آغاز به کار می کند، ازاین رو نقش بیمارستان های آموزشی در آموزش پزشکی بسیار حساس است.
سکان داران فعلی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیز ادغام آموزش پزشکی در نظام سلامت را از دستاوردهای بزرگ حوزه سلامت قلمداد می کنند. آمار و ارقام انتشار یافته از طرف معاونت آموزشی وزارت بهداشت نشان می دهد، هم اکنون، حدود ۲۵۰ هزار دانشجو در رشته های مختلف علوم پزشکی تحصیل می کنند. همینطور در کنار پزشکی عمومی، ۱۵۰ رشته تخصصی و فوق تخصصی در ۶۸ دانشگاه و دانشکده پزشکی در کشور تدریس می شود.
مسؤلان وزارت بهداشت باور دارند، آثار ادغام آموزش پزشکی بسیار گسترده است که نتایج آن چه در عرصه درمان و چه در عرصه آموزش، ظهور و بروز کرده است. دکتر ابوالفضل باقری فرد، معاون آموزشی وزارت بهداشت، در هفتمین همایش مرجعیت علمی کشور با اشاره به اینکه ۲۱ هزار عضو هیئت علمی در دانشگاه های علوم پزشکی مشغول به تدریس هستند، اظهار داشت: در هیچ رشته ای بخصوص رشته های بالینی احتیاج به تحصیل در خارج از کشور نداریم و تمام رشته ها داخل کشور آموزش داده می شوند.
مسؤلان وزارت بهداشت معتقدند ادغام آموزش در نظام سلامت سبب ارتقاء کیفیت آموزش پزشکی ایران شده، به نحوی که فدراسیون جهانی آموزش پزشکی، اعتباربخشی رشته پزشکی را در کشور به وزارت بهداشت واگذار کرده است. معاون آموزشی وزارت بهداشت در اینباره اظهار داشت: اگر وزارت بهداشت دانشکده ای را تایید کند، درحقیقت آن دانشکده مورد تایید فدراسیون جهانی است و زمانی که یک دانشجوی پزشکی فارغ التحصیل شود، مدرکش در همه جای دنیا مورد تایید خواهد بود.
حدود ۳۸ سال از ادغام آموزش علوم پزشکی در نظام سلامت می گذرد. طرح ادغام آموزش پزشکی در اواسط دهه ۶۰ عملی شد و «وزارت بهداری» وقت، با اجرای این طرح، ردای جدیدی پوشید و به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تبدیل شد.
به قول دکتر باقری فرد، بحث ادغام آموزش پزشکی در نظام سلامت شاید برای برخی از همکاران جوان و دانشجویان شناخته شده نباشد؛ در دهه ۶۰ به همت اساتیدی همچون دکتر شهریاری و دکتر مرندی، ادغام آموزش پزشکی در نظام سلامت شکل گرفت. پیش از این رویداد، وزارت بهداری وجود داشت که با ادغام آموزش، به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبدل شد. یعنی آموزشی که از خدمات سلامت جدا بود، با بهداشت و درمان همراه شد. اگر امروز در حوزه علوم پزشکی موفقیت هایی را کسب کرده ایم، به علت ادغام آموزش در نظام سلامت است.
ادغام آموزش پزشکی سبب افزایش اعضای هیئت علمی شد
بحث مزایای ادغام آموزش پزشکی در وزارت بهداشت، در سال ۱۴۰۱ در چند نوبت از طرف مسؤلان این وزارت خانه مورد تاکید قرار گرفت. دکتر عین اللهی وزیر بهداشت نیز با معاون خود هم نظر است. وی نیز همچون معاون آموزشی خود باور دارد که ادغام آموزش پزشکی در نظام سلامت از مهم ترین و ارزشمندترین دستاوردها در راستای ارتقاء حوزه سلامت به شمار می آید. به نقل از ایشان، امروزه در خیلی از مجامع بین المللی، این اقدام بعنوان یک الگو مطرح می شود.
وزیر بهداشت، ادغام آموزش علوم پزشکی و پژوهش را با حوزه بهداشت و درمان، نقطه عطف ارتقای نظام سلامت دانست و در هفتمین همایش مرجعیت علمی کشور خاطرنشان کرد: در گذشته، عواملی وجود داشت که زمینه ساز ادغام آموزش علوم پزشکی شد و مهم ترین آن عوامل، این بود که نظام آموزشی ما به تنهایی پاسخگوی نیازهای مردم نبود؛ یعنی آموزش علوم پزشکی مبتنی بر نیاز جامعه شکل نگرفته بود و ادغام، زمینه انطباق آموزش و نیازهای حوزه سلامت را فراهم و آنرا به سمت جامع نگری هدایت کرد.
مسؤلان وزارت بهداشت بارها به حضور ۲۱ هزار عضو هیئت علمی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور اشاره کرده اند. افزایش تعداد اعضای هیئت علمی از سال ۶۵ تا به امروز غیرقابل کتمان است اما باید دو مؤلفه یعنی افزایش جمعیت و توسعه دانشگاه های علوم پزشکی کشور طی ۳۸ سال قبل را هم برای افزایش تعداد اعضای هیئت علمی درنظر گرفت. وزیر بهداشت بر این باور است که تعداد اندک اعضای هیئت علمی در دهه ۶۰ سبب بروز مشکلاتی برای نظام سلامت شد. به قول دکتر عین الهی، کمبود اعضای هیئت علمی همچون ضعف ها و مشکلات دانشگاه های علوم پزشکی بود. کمبود هیات علمی بود که در سال ۱۳۶۴ با ادغام آموزش پزشکی، رفته رفته برطرف شد و از آن پس شاهد گسترش دانشگاه های علوم پزشکی کشور و افزایش تعداد دانشجویان گروه پزشکی بودیم.
وزیر بهداشت در هفتمین همایش مرجعیت علمی کشور، درباره ی ادغام آموزش پزشکی درنظام سلامت و تاثیر آن بر آموزش پزشکی اظهار داشت: با ادغام، رشد آموزش و پژوهش در سرتاسر کشور بخصوص در مناطق محروم گسترش یافت و گامهای بلندی در راه عدالت آموزشی برداشته شد.
به قول دکتر عین الهی، دستاوردهای ادغام میتوان به تامین کافی نیروی انسانی، ارتقای سطح پژوهش و فناوری علوم پزشکی، ارتقای کیفیت آموزش، بهبود نسبت دانشجو به استاد، رفع نیازهای کمّی و کیفی بهداشتی و درمانی بر حسب منطقه، گسترش آموزش در تمام نقاط کشور، ارتقای شاخصهای بهداشتی و درمانی و افزایش تعداد و تنوع رشته های آموزشی اشاره نمود.
دکتر باقری، معاون آموزشی وزارت بهداشت نیز درباره ی تاثیر آموزش پزشکی در نظام سلامت باور دارد، تامین نیروی انسانی، یکی از مهم ترین مسائل در حوزه درمان است و مشکلات در ارتباط با توزیع این مولفه باید حل شود. اگر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نتواند برای تمام رشته ها جذابیت ایجاد نماید، توجه به مناطق کم برخوردار کم می شود و به تراکم شهرهای بزرگ افزوده می شود. به همین دلیل، بحث بومی سازی را در دستور کار قرار داده ایم و آنرا برای رشته های دستیاری تخصصی اجرا کردیم.
به گزارش پرتوبلاگ به نقل از ایسنا، حدود ۲۲ سال پیش، موضوع بازگشت آموزش پزشکی به بدنه آموزش عالی عنوان شد که از آن زمان تا به امروز، اظهار نظرهای متفاوتی درباره ی این مورد مطرح گردیده است. در ماه های پایانی سال ۱۴۰۱، موضوع ادغام آموزش پزشکی در نظام سلامت، یک مرتبه دیگر از طرف مسؤلان وزارت بهداشت عنوان شد و از این مورد بعنوان یک دستاورد مهم یاد کردند. علیرغم اظهارنظرها درباره ی بحث ادغام آموزش پزشکی در وزارت بهداشت و تبیین دستاوردهای آن از طرف مسؤلان وزارت بهداشت در سال 1401، واکنشی از طرف مسؤلان وزارت علوم در این حوزه دیده نشد و شاید از سکوت مسؤلان وزارت علوم در این حوزه این گونه بتوان نتیجه گرفت که یکی از طرفین، این پرونده قدیمی را بسته و موضوع را مسکوت گذاشته است. موضوعی که گذشت زمان صحت و سقم آنرا مشخص می کند.
منبع: پرتوبلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب