بازخوانی یك گفتگو؛
خودکفایی در تولید رادیودارو آرمانی که شهید فقهی به آن باور داشت
پرتوبلاگ: استفاده از رادیوداروها در تشخیص و درمان بیماری سرطان، رفع وابستگی به خارج از کشور و صادرات رادیوداروها به 5 قاره همچون نکاتی بود که شهید فقهی در دوران مسئولیت خود بر آن تأکید داشته است.
به گزارش پرتوبلاگ به نقل از مهر، شهید دکتر سید امیرحسین فقهی، دانشمند برجسته هسته ای کشورمان و رییس پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، در حمله رژیم غاصب صهیونیستی در بامدادان جمعه ۲۳ خردادماه به شهادت رسید. شهید فقهی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی بود و در عرصه تخصصی فیزیک هسته ای و توسعه رادیوداروها فعالیت داشت که این داروها عمدتا برای درمان بیماری سرطان به کار می روند.
شهید فقهی دارای دکتری مهندسی هسته ای با گرایش انرژی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر بود و همچون محققان برجسته کشور به شمار می رفت. دکتر فقهی در سال ۱۳۹۴ به عنوان پژوهشگر برگزیده دانشگاه شهید بهشتی معرفی گردید و همین طور در سال ۱۳۹۰ به عنوان مدرس نمونه و در سال ۱۳۸۹ به عنوان پژوهشگر برتر این دانشگاه برگزیده شد.
در سال ۱۴۰۱، شهید فقهی در برنامه ایران امروز شبکه یک حضور یافت؛ وی در این برنامه به تشریح کارها و دستاوردهای حوزه انرژی هسته ای صلح آمیز پرداخت و خصوصاً بر نقش حیاتی رادیوداروها در درمان بیماران دچار سرطان تأکید نمود.
رادیوداروها ترکیبات شیمیایی حاوی رادیوایزوتوپ ها هستند که در پزشکی هسته ای برای تشخیص و درمان بیماریها استفاده می شوند. این داروها با بهره گیری از پرتوهای رادیواکتیو (آلفا، بتا، گاما) که از هسته های اتمی آنها ساطع می شود، عمل می کنند. رادیوداروها در تشخیص بیماری هایی مانند سرطان و بیماریهای قلبی و عروقی و همین طور در درمان تعدادی از انواع سرطان کاربرد دارند.
شهید فقهی با بیان اهمیت توسعه فناوری های هسته ای برای رفع نیازهای پزشکی کشور، اصرار کرد که رادیوداروها به عنوان ابزارهای تشخیصی و درمانی، سهم بزرگی در تسکین آلام بیماران دارند و تولید داخلی این داروها می تواند علاوه بر خودکفایی ایران، به کشورهای همسایه نیز کمک نماید.
اکنون درنظر داریم بخشهایی از این مصاحبه را بازنشر دهیم تا عموم مخاطبان با دستاوردها و کوشش های علمی شهید دکتر فقهی بیشتر آشنا گردند.
*آقای دکتر، در حوزه انرژی هسته ای صلح آمیز، کارهای بسیار گسترده ای انجام شده است اما ممکنست برخی افراد بدبین فکر کنند که موضوعی را داریم پنهان می نماییم یا مسئله ای را به رخ می کشیم. با این وجود، فارغ از این مسائل، خواهش می کنم در حوزه استفاده از فناوری هسته ای برای التیام درد بیماران دچار سرطان و استفاده از رادیوداروها توضیح دهید که تا حالا چه موفقیت هایی حاصل شده و نتایج چه بوده است؟
به نکته بسیار مهمی اشاره کردید. بعضی دوستان معتقدند ما باید بیشتر روی کارهای صلح آمیز تأکید نماییم تا نشان دهیم کارهای ما بطورکامل شفاف است، واقعیت این است که هدف ما از فعالیت در عرصه رادیوداروها، رفع نیاز واقعی مردم است.
بسیاری از مردم با سلول های سرطانی در بدنشان درگیر هستند، سیستم ایمنی بدن وظیفه رویارویی با این سلول ها را دارد، اما وقتی این سیستم تضعیف شود یا سلول های سرطانی رشد کنند، فرد به سرطان مبتلا می شود. بنابرین بحث ما درباره ی موضوعی است که ممکنست هر کدام از ما یا عزیزانمان در آینده با آن مواجه شویم و بسیار ناراحت کننده است که در این زمینه وابسته به خارج از کشور باشیم.
جوانان این مرز و بوم با تمام توان و غیرت خود در تلاش اند تا مشکلات بیماران سرطانی را کاهش دهند و روند درمان آنها را تسهیل کنند. رادیوداروها بخش مهمی از این کمک ها هستند که به پزشکان یاری می رسانند تا وظیفه خودرا بهتر انجام دهند. ما هم دراین خصوص کارهای جدی داریم و امیدواریم بتوانیم علاوه بر رفع نیازهای داخلی، به کشورهای همسایه و حتی فراتر از آن کمک نماییم.
*رسیدن به چنین شرایطی آیا خیلی دوردست است؟
با توجه به استعداد و سرمایه انسانی بسیار جوان و فعال، سرعت پیشرفت علمی و حمایت های دولتی از پیشرفت علمی، نمی گویم این چشم انداز نزدیک است اما خیلی هم دور نمیبینم و من و شما می توانیم به نحوی روزی شاهد آن باشیم.
امروز نیز کشورهای همسایه درخواست دریافت و توزیع تعدادی از رادیوداروهای تولیدی ما را در کشورشان دارند و این خیلی موضوع جذابی است؛ رادیو داروها باید نیمه عمرش کوتاه باشد و در مدت زمانی کوتاهی در بدن کار خودش را انجام دهد و پس از آن آثارش از بین برود. به این علت شما نمی توانید از نقاط دوردست رادیوداروها را وارد کنید و به همین خاطر نخستین مشتری ما کشورهای همسایه هستند.
البته در گذشته هم ما تعدادی از این رادیوداروها را هرچند محدود اما به ۵ قاره صادر کرده ایم و محدودیت های صادراتی به سبب تحریم ها اتفاق افتاده و کشورها از دریافت آن محروم شدند.
*دقیقاً همین جاست که بی عدالتی تحریم ها خودش رو نشان میدهد. حالا بفرمایید، ما تولید رادیودارو را از چه زمانی در کشور شروع کردیم؟ الان در چه وضعیتی هستیم و جایگاه مان نسبت به کشورهای پیشرفته چگونه است؟
تولید رادیودارو در جهان از دهه ۱۹۵۰ میلادی شروع شد؛ اولین بار با یُد-۱۳۱ برای درمان بیماریهای تیروئید. اما در کشور ما، این مسیر حاصل تلاش چند دهه است. واقعیت این است که دستاوردهای امروز حاصل یک سال یا دو سال و کار یک دولت نیست. متخصصین زیادی از سال ها قبل، حتی قبل از انقلاب، در این زمینه فعال بودند. برخی از این عزیزان دیگر در بین ما نیستند، مثل دکتر اولیایی، که خودشان هم دچار بیماری سرطان بودند ولی تا آخرین روز با تمام توان کار کردند.
*پس می شود گفت ما روی دوش یک جریان علمی مداوم ایستاده ایم...
دقیقاً همچنین است. یک جریان علمی پیوسته که در سالیان اخیر شتاب بیشتری گرفته است. البته در مقاطع مختلف دولت ها حمایت هایی کردند و گاهی هم کندی هایی پیش آمده، ولی به لطف خدا امروز در نقطه قابل قبولی قرار داریم. هم اکنون، از مرحله رادیوداروهای تشخیصی عبور کردیم و داریم وارد مرحله درمانی می شویم. رادیوداروهای تشخیصی به تشخیص سرطان کمک می کنند.
یعنی الان درحال تولید رادیوداروهای درمانی هستیم؟
بله، تعدادی از رادیوداروهای درمانی ما وارد مرحله مطالعات بالینی شدند. با همکاری دانشگاه های علوم پزشکی، همچون تهران و همین طور بیمارستان های علوم پزشکی شریعتی و رضوی مشهد این تست های بالینی انجام شده است. برخی از این داروها تأثیر مثبت داشتند و حالا برای تولید انبوه، یک شرکت که زیرمجموعه سازمان انرژی اتمی است، وارد عمل شده است.
ما انواع مختلفی از رادیوداروها رو تولید کردیم؛ برخی مختص نوع خاصی از سرطان هستند. در برخی از آنها موفق شدیم نیاز کل کشور را تامین نماییم و حتی صادرات هم داشته ایم. در بعضی دیگر، هنوز در مرحله آزمایش های بالینی هستیم و تولید انبوه در دستور کار قرار دارد. ولی چشم انداز بسیار روشنی داریم، خصوصاً با نسل جدید داروهایی که وارد حوزه درمان شده اند.
* مدرن ترین دارویی که به آن دست یافته اید، چیست؟
یکی از تازه ترین دستاوردهای ما، دارویی با پایه گالیوم-۶۸ آرام توئه است. این ها نسل جدیدی از رادیوداروها هستند که به آنها «رادیوداروهای هوشمند» می گویند. این دسته از داروها متناظر با رویکرد جدیدی در درمان به نام Personalized medicine یا درمان شخصی سازی شده هستند. یعنی دارو دقیقاً متناسب با خاصیت های ژنتیکی و بالینی فرد طراحی و تجویز می شود.
این مطلب پرتوبلاگ را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب